Ngân hàng Trung ương - Cuộc chơi trở nên phức tạp hơn (P2)

 Bài kiểm tra đầu tiên về năng lực vĩ mô của các ngân hàng Trung ương (NHTW) có thể đã ở ngay trước mặt họ. Có lo ngại rằng lãi suất thấp và việc mua trái phiếu của các NHTW các nước giàu đang gieo hạt cho đợt khủng hoảng tiếp theo khi tiền cứ đổ dồn về thị trường các nước mới nổi và các nơi khác có đem lại thu nhập cao hơn.

NHTW và các nhà quản lý ở các nền kinh tế mới nổi đã sẵn sàng áp dụng một loạt các biện pháp để hạ nhiệt giá bất động sản và dòng vốn chảy vào. Những đồng nghiệp của họ ở các nước giàu cũng sẽ tiếp bước. Israel có thể sẽ là nước đi đầu. Stanley Fischer, đứng đầu ngân hàng Israel, bất đắc dĩ đã phải áp dụng tỉ lệ dự trữ bắt buộc đối với những công cụ phái sinh liên quan đến ngoại tệ để hạ nhiệt lượng mua đầu cơ đồng Shekel (đơn vị tiền tệ Israel).

Cho đến nay, thực tiễn trái ngược với kỳ vọng quá mức về chính sách thận trọng vĩ mô. Ví dụ, kể từ năm 2009, Singapore đã 4 lần thông báo các biện pháp để hạ nhiệt thị trường bất động sản, bao gồm nâng tỉ lệ vay-trị giá, lãi suất chỉ với các khoản vay thế chấp và thuế niêm đánh vào các hoạt động mua đi bán lại nhanh. Hoạt động mua đầu cơ đã dịu bớt phần nào nhưng giá cả và hoạt động mua bán leo lên một mức cao mới. Một đợt xem xét của BIS năm ngoái cho thấy khi lãi suất còn giữ ở mức thấp, tăng trưởng tín dụng có xu hướng trỗi dậy lại ngay sau khi những biện pháp hạn chế được áp dụng.

NHTW ở các nước giàu gặp phải vấn đề trực tiếp hơn: giá hàng hóa và năng lượng tăng cao sẽ tạo ra áp lực lạm phát. Tháng trước, lạm phát tại Anh (được tính bằng chỉ số giá cả tiêu dùng) là 4%, vượt chỉ tiêu lạm phát của ngân hàng Anh 2%. Nhiều nhà kinh tế dự đoán rằng lạm phát còn lên cao nữa trong vài tháng tới. Trong khu vực EU, lạm phát là 2,4%; mục tiêu của ECB là đưa lạm phát xuống thấp hơn 2%. Tại Mỹ, áp lực giá cả đã dịu bớt.

Giải quyết mối nguy xưa cũ này dường như trở nên rắc rối hơn bởi tình trạng dễ đỗ vỡ hiện nay của các nước giàu và bởi các biện pháp trái với thông lệ đang được áp dụng. Ben Bernanke, chủ tịch FED, đã phải mất 2 tuần để gạt bỏ những cáo buộc, đặc biệt từ phía Đảng Cộng hòa trong Quốc hội, về vấn đề QE đã châm ngòi cho những biến động giá cả hàng hóa toàn cầu (và ngay cả cuộc cách mạng tại Ai Cập).

Những bất đồng quan điểm về QE đã được trù liệu. Tuy nhiên, những người hoài nghi QE2 trong ủy ban chính sách FED đang ngày càng lên tiếng mạnh mẽ hơn. Trong khi đó, các nghị sĩ đảng Cộng hòa với lo ngại rằng QE sẽ khiến FED tiếp tay cho chính sách tài khóa hoang phí, đã kêu gọi NHTW tốt hơn nên tập trung vào vấn đề giá cả. Bây giờ, ông Bernanke dường như sẵn sàng tiếp tục với QE cho đến tháng 6 như kế hoạch.

Những áp lực đè lên vai ECB dường như còn dữ dội hơn. Từ khi bắt đầu, ECB đã tránh hành động mua các trái phiếu chính phủ. Nhưng ECB đã bắt đầu mua vào từ tháng 5 năm ngoái bởi sự sụp đổ của niềm tin thị trường vào các khoản nợ của một số nước thành viên có thể khiến cho EU tan rã.

Các viên chức ECB giải thích rằng hành động mua trái phiếu của NHTW là cần thiết cho việc quản lý chính sách tiền tệ. Nếu không hành động như vậy,thị trường trái phiếu hoạt động bất thường sẽ không thể truyền quan điểm về lãi suất của NHTW đến nền kinh tế trong khu vực. Các viên chức này cũng rất thất vọng trước thất bại của các nhà chính trị liên minh châu Âu trong việc giải quyết khủng hoảng nợ trong khu vực. Cuộc khủng hoảng càng lan rộng, càng kéo uy tín của ECB đi xuống bởi hành động mua trái phiếu chính phủ. ECB đã giành được quyền phủ quyết đối với những vấn đề tài chính của một số nước: ECB đã thúc đẩy Ireland, nơi mà các ngân hàng đã hoàn toàn phụ thuộc vào nguồn tài trợ của ECB, đồng ý sự cứu giúp từ EU và IMF.

Cuộc khủng hoảng đã khiến các giám đốc ngân hàng lạc lối trong các lý thuyết của họ và trở nên kém cỏi trong thực tiễn, nhưng lại đóng vai trò quan trọng không thể thiếu được. “Chỉ có họ mới có thể cung cấp được hầu hết thanh khoản rộng khắp hệ thống không có giới hạn trong thời gian rất ngắn,” Jaim Caruana, tổng giám đốc BIS, nói. Dù tốt hay xấu, thế giới đang ngày càng phụ thuộc nhiều hơn vào các ngân hàng trung ương của mình.

(Báo điện tử Doanh nhân Việt Nam toàn cầu)